عبدالڪريم ”گدائي“ - ميمڻ عبدالغفور سنڌي

عبدالڪريم ”گدائي“ [ 1978ع – 1901ع ]

ميمڻ عبدالغفور سنڌي

سنڌ جو جهونو اديب، ڪهنه مشق شاعر ۽ قومي ورڪر، محترم عبدالڪريم ولد بجار خان لاشاري بلوچ، 24 شوال 1319هه مطابق پهرين جنوري 1901ع تي، ڪريم آباد تعلقي ٺل ضلعي جيڪب آباد ۾ جنم ورتو. ابتدائي تعليم ٺل مان وٺي، جيڪب آباد ۽ سکر مان مئٽرڪ جو امتحان پاس ڪري، 1918ع ۾ پوسٽ کاتي ۾ ملازم بڻيو. چئن سالن بعد اُتان استعفا ڏئي، خان صاحب بهادر خان کوسي جي پٽن: مير شاهل خان ۽ مير سڪندر خان جن جو خانگي طرح ”ٽيوٽر“ (Tutor) مقرر ٿيو. اُنهن ئي ڏينهن ۾ لطف الله بدويءَ جي صحبت مان سخن جي ميدان تي ”گدائي“ تخلص سان پاڻ کي پڌرو ڪيائين. 

1932ع کان نهايت ئي بيباڪيءَ سان ”تحريڪ آزاديءَ“ واري هلچل ۾ ڀرپور ڪردار ادا ڪندي، ٺل ڪانگريس ڪاميٽيءَ“ جو سيڪريٽري پڻ منتخب ٿيو. پوءِ ته فرنگين (انگريزن) خلاف خوب نظم لکڻ لڳو. ورهاڱي بعد ”سنڌ هاري ڪاميٽيءَ“ ۾ شموليت اختيار ڪيائين؛ ۽ عوامي شعر لکڻ شروع ڪيائين. ”4– مارچ تحريڪ“ توڙي ”ون يونٽ“ خلاف به خوب آواز اُٿاريائين. سندس تصنيفات حالانڪ ايتريون گهڻيون ناهن، مگر ”ٿورا ڪڻا ٿالهيءَ ۾ ڀلا“ – مصداق ”خانڳڙهه کان جيڪب آباد تائين“ (1965ع – تاريخ)، ”ساڻيهه جا سور“ (1965ع – شاعري)، ”پکڙا ۽ پنهوار“ (1975ع – شاعري) ۽ ”پيماني تي پيمانو“ سنڌي ادب ۾ بهترين ڪتاب تسليم ڪيا پيا وڃن. هيٺ ”عريبن جي عيد“ عنوان سان سندس هڪ نظم مان چند مصرعون نموني طور ڏجن ٿيون:-

خدايا تون دنيا جو داتار آهين – جيارين يا مارين ته مختيار آهين!؛

اڙين ۽ اڌينن جو آڌار آهين – چون ٿا، ستر پوش ستار آهين!.

تون ڄاڻين ٿو سڀ ڪجهه، چئي ڇا ٻڌايان ؟

خوشيون عيد واريون، ڪٿان اڄ ملهايان ؟

نه ٻچڙن کي چولو، نه عورت کي چادر – نه پنهنجي بدن تي، لنگوٽي برابر!؛

نه پٽڪو مٿي تي، نه پيرن ۾ پادر – سندم ڏوهه ڪهڙو آ خلاق – اڪبر!.

گهرن ۾ اميرن جي کانا پچن ٿا – حويليءَ ۾ خونچا، اچن ۽ وڃن ٿا؛

ننڍا ۽ وڏا سڀ، خوشيءَ ۾ نچن ٿا – ڏسي ٻار پنهنجا مونکي وٽ پون ٿا.

اوهانجا عجب راز باريڪ يا رب – تون رزاق سڀ جو، اهو ٺيڪ يار رب!؛

رهين ٿو جي شهرڳه جي نزديڪ يا رب – ته منهنجي دنيا، ڇو آ تاريڪ يا رب؟

ڪڏهن ڪا خوشين جي به تمهيد ٿيندي ؟

اسان جي به يا رب ڪڏهن عيد ٿيندي ؟

(1) – اِنهيءَ سلسلي ۾ ”گدائي“ صاحب جا شروعاتي اشعبار ”سنڌ زميندار“ (سکر)، ”سنڌو“ (شڪارپور)، ”فرنٽيئر گزيٽ“ (جيڪب آباد) ۽ ”صداقت) (شڪارپور) رسالن ۾ پڻ ڪثرت سان شايع ٿيڻ لڳا.

(2) – سندس انهن قومي خدمتن عيوض 1960ع ۾ حڪومت پاڪستان طرفان هڪ سـؤ روپيه ماهيانه وظيفو به ملڻ شروع ٿيو، جيڪو تاحيات حاصل ڪندو رهيو.