علي احمد لنڊ
هميشه لاء وڇڙي ويو
اعظم ڀٽي
مون هُن جي متعلق
پهرين به لکيو هو ته ذاتي پسند يا ناپسند، عارضي ذاتي نوعيت جا اختلاف مجموعي سُٺاين
واري عمل کان ڪڏهن به ڪنهن به صورت ۾ مٿي ٿي نٿا سگهن. اُهو به طئه ٿيل اصول آهي ته
تنگ نظري يا ڪنهن به شعبي ۾ انتهاپسندي هميشه منفي اثر ڇڏيندي آهي. ڪڏهن ڪڏهن صفا معمولي
قسم جا اختلاف سُٺن ناتن جو بنياد بڻجي ويندا آهن ته ڪڏهن وري سُٺا ناتا معمولي
قسم جي ڳالهين جي ڪري ختم به ٿي ويندا آهن، پر حقيقت اِها آهي ته سَوين اختلافن جي
باوجود به جنهن به فرد جو ڪردار جيترو لهڻي ٿو، اُهو حق ان کي ملڻ گهرجي، اُن جو هڪ
سبب اِهو به آهي ته مون پنهنجي قلم کان ڪڏهن پٽڪن لاهڻ جو ڪم ناهي ورتو. اظهار جي
آزادي ۽ اختلاف راءِ جو حق هر فرد کي فطري طور مليل آهي، پر اُن جو مقصد اِهو قطعي
به ناهي ته ماضي، حال ۽ مُستقبل کي گڏائي ڪنهن به فرد جي مجموعي ڪردار بابت هڪڙي ۽
حتمي راءِ قائم ڪري ڇڏجي ۽ اُن مان صرف پنهنجي ذاتي مفاد جو نچوڙ چٽو ڪري بيهارجي.
ماضيءَ ۾ جن ماڻهن لاءِ منهنجي راءِ هڪڙي هئي ته اڄ انهن بابت منهنجا ذاتي خيال ۽
رايا مختلف آهن. اڄ جن ڪردارن بابت منهنجي راءِ جيڪڏهن ڪا مثبت شڪل رکي ٿي ته ٿي
سگهي ٿو ذاتي مشاهدن ۽ تجربن جي بنياد تي ايندڙ وقت ۾ انهن جي باري ۾ منهنجي راءِ
اڃا به ٻي ڪنهن نوعيت جي هُجي. اُن سَموري ڪار گُذاري ۾ ذاتي ۽ فطري سوچ واري ڌارا
جو عمل دخل اڻٽر آهي، ڇاڪاڻ جو جيڪڏهن انسان جو ذهن سوچڻ، ڪن ٻُڌڻ ۽ اکيون ڏسڻ ڇڏي
ڏين ته هر شيءِ جامد بڻجي ويندي ۽ جُمود جو شڪار ماڻهو ڪڏهن به پنهنجي ذاتي خول
مان ٻاهر نِڪري نٿو سگهي. آئون سائين جي ايم سيد جي اُن قول جو قائل آهيان ته
”سياسي اختلافن سبب پنهنجا ذاتي واسطا ڪڏهن به ختم نه ڪرڻ گهرجن.“ آئون سمجهان ٿو
ته منهنجا اُهي ذاتي يا گروهي اختلاف جيڪي منهنجو ماضي بڻجي چُڪا آهن ۽ سياسي
اختلاف پنهنجي جڳهه تي، پر انهن اختلافن مون کي هڪ صحافتي ۽ ادبي وابستگي جو بنياد
فراهم ڪيو، هاڻي ته صحافت به منهنجو ماضي بڻجي چُڪي آهي، پر ادبي وابستگي اسان جي
سماجي حلقي ۾ منهنجي شناسائي جي چادر کي وڌيڪ ڪُشادو ڪيو. شناسائي جو اُهو رستو کوڙ
سارن ڪردارن سان گڏ ڪجهه ڪامورن سان به جُڙي پيو. اِها الڳ ڳالهه آهي ته اُنهن ڪامورن
سان منهنجي وابستگي جي رَسي سندن رٽائرمينٽ کانپوءِ مضبوط ٿي، نه ته ڪيترن ئي
الزامن جا تير مون تي به سڌا هُجن ها. اُنهن مان هڪ فرد اهڙو به هو، جيڪو مختلف
حوالن سان گڏ هڪ علم ۽ ادب دوست واري ڪردار جي سُڃاڻپ به رکندڙ هو. اُن حوالي ئي
مون کي سندس شخصيت تي قلم کڻڻ لاءِ قائل ڪيو. ٻيو هڪ اهم سبب اِهو به آهي ته هُن ۾
سَهپ ۽ برداشت جو مادو تمام گهڻو وزني رهيو، ڪير ڇا به چئي وڃي، هُو هر وقت مُسڪرائيندو
رهندو هو. اهڙي قسم جي مُسڪراهٽ، مزاج ۽ طبيعت اڳئين ڪاوڙ ڪرڻ واري شخص لاءِ وڏي
شرمندگيءَ جو سبب بڻجندي به مون ڏٺي. نوڪري دوران آئون سندس ماتحت هوندي سخت عتاب
جو شڪار به رهيس ته ڪچي سرڪاري ملازمت جي پَڪي ۽ مُستقل ٿيڻ لاءِ اسان هاءِ ڪورٽ
کان وٺي سپريم ڪورٽ تائين وڃي پهتاسين، پر سندس مجموعي ڪم ۽ ڪردار سبب مون کي
پنهنجو اُهو عتاب وارو زمانو وسارڻ تي مجبور ڪري ٿو.
