جلال چانڊيو - مصطفيٰ ملاح/ڪراچي

جلال چانڊيو

يڪتاري ۽ چپڙيءَ جو بي تاج بادشاهه

مصطفيٰ ملاح/ڪراچي

عوامي راڳي جلال چانڊئي کان اڳ يڪتاري ۽ چپڙيءَ جي سڃاڻپ صرف فقيراڻي سڃاڻپ هئي. يعني يڪتارو ۽ چپڙي، صوفي بزرگن جي درگاهن تائين محدود هو. پر جلال چانڊئي، هن کي سنڌي لوڪ موسيقي ۽ ڪلاسيڪي موسيقي ۾ متعارف ڪرايو. هو نه صرف يڪتاري ۽ چپڙيءَ جو بادشاهه هو پر سنڌي ڪيسٽ جي دنيا جو به بادشاهه هو.

جلال کان اڳ، سنڌ ۾ ڪيسٽ جي دنيا تي پنجابي ۽ ٻين ٻولين جي گانن جو راڄ هو. هر هنڌ ميڊم نورجهان، مهدي حسن، عنايت حسين ڀٽي ۽ ٻين فنڪارن کي نهايت ذوق ۽ شوق سان ٻڌو ويندو هو. پر جلال چانڊئي جي ڳائڻ سان نه صرف سنڌي ڪيسٽ ڪلچر سگهارو ٿيو، پر سنڌ مان پنجابي گانن جي جاءِ سنڌي گانن والاري ورتي. گاڏين، هوٽلن، ٽريڪٽرن ۽ ٽرڪن ۾ جلال جو آواز گونجڻ لڳو.

هن راڳ جي شروعات ۷۰ع واري ڏهاڪي ۾ ڪئي. شروعات ۾ هن جا گيت؛ ”اڄوڪي رات رهي پئو، منهنجي دل ٿي چوي ۽ هل نه مٺو ايڏي لوڏ ڪري“ ٻڌندڙن ۾ تمام گهڻو مقبول ٿيا.

ڪيسٽ جي دنيا ۾ هن جي مقبوليت ڏسندي تڏهوڪي پروڊيوسر شيخ غلام حسين، کيس ريڊيو تي متعارف ڪرايو. تنهن بعد هو پنهنجي ذهانت ۽ محنت سان پي ٽي وي تي متعارف ٿيو. جتي هن نيون ڌنون تخليق ڪري موسيقي جي دنيا ۾ پنهنجو هڪ منفرد مقام ٺاهيو.

هن پاڪستان کان علاوه دبئي ۽ سعودي عرب کان ۽ ٻين ڪيترن ئي ملڪن ۾ پنهنجي فن جو مظاهرو ڪيو.

جلال چانڊئي جي مادري ٻولي سرائيڪي هئي. پر هن سرائيڪيءَ کان علاوه براهوي، پنجابي، بلوچي، اردو، سنڌي ۽ ٻين ٻولين ۾ به ڳايو. هن سنڌ جي سرموڙ شاعر شاهه عبداللطيف ڀٽائي، حضرت سچل سرمست ۽ استاد بخاريءَ سميت ٻين ڪيترن ئي شاعرن جي ڪلام کي پنهنجو نرالو آواز ۽ انداز ڏئي لازوال بڻائي ڏيهه توڙي پرڏيهه ۾ پنهنجي لاءِ ڪاميابيءَ جا دروازا هميشه لاءِ کولي ڇڏيا. اڄ به جلال جي نالي جو کٽيو کائيندڙ فنڪار جوڳي جلال، پتڪڙو جلال، سهڻو جلال، صفا جلال، ننڍو جلال، وڏو جلال ۽ آخري جلال جي نالن سان مشهور آهن، جن نه صرف جلال جي آواز ۽ انداز کي اپنايو پر جلال جي شهپرن ۽ ٽوپي واري فيشن کي به پاڻ مٿان طاري ڪري ڇڏيو.

جلال چانڊيي جي اچڻ سان سنڌي موسيقيءَ کي هڪ نج ٻهراڙي جي فطرتي ٻولي وارو اصلوڪو فنڪار نصيب ٿيو. جنهن ڪري اڄ لکن جي تعداد ۾ ماڻهو جلال وانگر ٽوپي نرڙ تي سجائڻ ۽ مڇن جي بيهڪ، جلال وانگر ڪرائڻ ۾ فخر محسوس ڪندا آهن.

جلال چانڊئي کي سندس فني خدمتن جي اعتراف ۾ شاهه لطيف ايوارڊ، سچل سرمست ايوارڊ، قلندر شهباز ايوارڊ ۽ ٻيا ڪيترا ئي سرڪاري توڙي غير سرڪاري ايوارڊ به مليا.

جلال چانڊئي ٽي شاديون ڪيون.

گردن جي بيماري سبب، ۱۰ جنوري ۲۰۰۱ع تي، ۵۷ سالن جي عمر ۾، ھن دم ڌڻيءَ حوالي ڪيو.