ڊاڪٽر آڪاش انصاري

ڊاڪٽر آڪاش انصاري

مظلومن جي نمائندگي ڪندڙ شاعريءَ جو سرجڻهار

پروفيسر مختيار سمون

سياست، ادب ۽ صحافت، انهن ٽنهي مان ٻه شعبا يعني سياست ۽ صحافت ته رياست جا ٿنبا ليکجن ٿا پر ٽيون جيڪو آهي يعني ادب، جيڪو شاعري به آهي ته نثر بہ، اهو ان رياست ۾ رهندڙ عوام جي زندگين جي نمائندگي ڪندڙ هوندو آهي، آئينو هوندو آهي، انهن جو ڀرجهلو هوندو آهي، ڌرتي ۽ ڌرتي ڌڻين جي سکن جو ساکي ۽ انهن جي دردن جي دانهن هوندو آهي، تاريخ هوندو آهي. اهي ٽئي دڳ يعني سياست، ادب ۽ صحافت هڪ ٻئي سان سلهاڙجي رياست کي رهڻ جوڳو بڻائيندا آهن يا مثبت تبديليءَ لاءِ انقلاب آڻيندا آهن ۽ قومن جون تقديرون بدلائي ڇڏيندا آهن. اسان جو ڊاڪٽر آڪاش انهن ٽنهي دڳن تي سرواڻي وارو علم کڻي اڳتي وڌيو آهي ۽ اڄ جيڪا نوجوانن ۾ سياسي جاڳرتا، قومي ڪاز لاءِ قرباني وارو جذبو، ڌرتي ۽ ٻولي سان محبت، پاڻ ۾ پختو ويساھ، جيجل جي جهولي لاءِ احترام ۽ اتساھ نظر اچي ٿو، ان ۾ ٻين سان گڏ اسان جي ڊاڪٽر آڪاش انصاري جي سياسي، صحافتي جدوجهد سان گڏ سندس شاعري جو وڏو ۽ اهم ڪردار آهي. هن جي شاعريءَ ۾ جيڪو پيغام آهي سو صاف ۽ چٽو آهي. اهو ڪنهن مصلحت، ڪنهن اگر مگر ۽ شڪ کان ماورا هڪ اهڙي اٽل فيصلي يا وچن جيان آهي جنهن کي صادر ڪرڻ لاءِ ڪونڌر ڪنڌ ڪپائڻ لاءِ ته تيار هوندا آهن پر پير پوئتي ڪرڻ لاءِ راضي نه ٿيندا آهن. اهڙي وچن جو هڪ مثال سندس هيٺئين شعر مان به پسي سگهجي ٿو:

جا مُرڪ مون کان وئي کسي تنھن مُرڪ جو آھي قسم،

مان رَتُ رُنس جو ظالمو! تنھن لڙڪ جو آھي قسم،

جيجل جي مٺڙي ٿڃ جي، ھر سُرڪ جو آھي قسم،

پلئه ڪندس، پلئه ڪندس، اي وقت! توسان آ وچن،

مان ڪيئن رھان جلاوطن، مان ڪيئن رھان جلاوطن.

ان ۽ ان قسم جا ٻيا انيڪ شعر آڪاش جي تخليق ته آهن ئي پر اهي ڌرتي ۽ قوم سان محبت ڪندڙ ماڻهن جي دل جو آواز به آهن. هن جا نظم مظلومن لاءِ آٿت ۽ استحصالي قوتن لاءِ ڌڪار جو اظهار هوندا آهن. آڪاش جو نظم “اچ! هلي ٿا سنڌ کان شجرو پڇون، خانداني تون يا مان؟” سنڌ جي تاريخ جو هڪ اهڙي باب مثل آهي، جيڪو ديس دروهين جي ڪرتوتن تان پردو کڻي ۽ محبِ وطن ديس ڌڻين جي ڪردار کي اجاگر ڪري تاريخ ۾ سندن حيثيت جو تعين ڪري ٿو. هي شاعري اهڙي تعليم مثل به آهي، جيڪا اسان جي نئين نسل کي پنهنجي وڏڙن جي پورهيت ۽ محبِ وطن هجڻ واري تعارف تي فخر ڪرڻ سان گڏ ظلم، چاپلوسي، غداري، استحصال ۽ وطن فروشي عيوض حاصل ڪيل حيثيت، ڌن ۽ دولت کان نفرت ڪرڻ سيکاري ٿي. هن نظم جون هيٺ ڏنل هي چند سٽون پڙهي ڏسو، جن ۾ صرف تخليقيت، تخيل ۽ اعليٰ شاعراڻو هنر ئي نه پر سنڌ جي تاريخ جو ڪڙو سچ به سمايل آهي.

منهنجا وڏا، هاري هئا،

ڪنڀار هئا، لوهار هئا،

رازا هئا، واڍا هئا،

جھانگي هئا، جونجهار هئا،

ڪلهه جڏهن هن ديس تي مانگر مڙيا،

منهنجا وڏا گڏجي وڙهيا،

ڪن ترارين کي وڃي پاڻي ڏنا،

ڪن وڃي ڀالا گھڙيا،

ڪن ڪهاڙين کي ٺپيو،

ڪن رنيءَ جي ڪوٽ کي،

پنهنجي لهوءَ سان پئي لپيو،

ڪنهن روپلي جو، روپ ڌاري،

ڪنڌ ڪاتر ساڻ، قاتل جو ڪپيو،

ڪنهن وري هوشوءَ جيان، داءُ هر دشمن سندو،

پنهنجي جوشن تي جھپيو.

تنهنجا وڏا..! ڀوتار هئا،

رئيس هئا، خان ۽ سردار هئا،

جن غاصبن جي گر لڳل،

گھوڙن سنديون ميڙيون لڏون،

خوش ٿي کلي، تن کي هنيا پئي کرکرا.

مارين جون، تن ڪيون پئي مالشون،

ڪنڌ قدمن تي رکي، ڪلهه ڪيون پئي ڪرنشون،

ڏينهن ۾ ڏھ ڏھ دفعا، لانگ بوٽن کي لڪي،

پنهنجي زبانن سان ڪيون پئي پالشون.

منهنجي وڏن کي ڏوھ ۾، ترم، تعزيرون مليون،

تنهنجي وڏن کي ڊوھ ۾، جس ناما، جاگيرون مليون،

جنهن ڪري اڄ تون وڏيرو، خان ٿو سڏجين ميان!

اچ! هلي ٿا سنڌ کان شجرو پڇون!

خانداني تون، يا مان!؟

ڊاڪٽر آڪاش انصاري جي شاعري ڪنهن سريلي راڳي جي سرن ۾ سازن جي سهڪار سان پيش ٿئي يا جلسن ۾ جوشيلن جوانن ۽ مانائتن مقررن کان ٻڌجي يا ڪتابن جي پنن تي پڙهجي، ان جي اپيل، اثر، تاثر ۽ تابش هڪ جيتري هجي ٿي، جيڪا روح کي گرمائي ۽ جوش کي جلا بخشي ٿي ڇاڪاڻ ته سچ ڪهڙي طريقي سان به پيش ٿئي اهو هميشه اٽل ئي هوندو آهي. مون کي صرف هڪ دفعو آڪاش سائين جي شاعري سندس واتان ترنم واري انداز ۾ قمبر ۾ ٻڌڻ جو موقعو مليو هو، جتي ساڻس قمبر- شهدادڪوٽ هسٽاريڪل سوسائٽي پاران رهاڻ رچائي وئي هئي. ان موقعي تي پيش ڪيل سندس شاعري جي للڪار، ۽ آڪاش جو انداز اڄ به منهنجي ذهن جي اسڪرين تي پيو ڦرندو آهي. ان رهاڻ واري تقريب ۾ هو جڏهن روسٽرم تي مائيڪ اڳيان اچي پنهنجي شاعري پيش ڪرڻ لڳو هو، تڏهن ائين پئي محسوس ٿيو ڄڻ هو شاعر نه پر اهڙو باغي ۽ بهادر ويڙهاڪ هجي، جيڪو وطن جي محاذ تي چوڪس بيٺي، ڌرتي، قوم، ٻولي، ثقافت ۽ تهذيب جي دشمنن کي للڪاريندو هجي.

آڪاش انصاري صاحب سنڌ جو قومي شاعر آهي، جنهن لاءِ هر دل ۾ جڳهه موجود آهي. مان به ساڻس محبت ڪرڻ وارن ۾ هڪ آهيان. ۱۹۸۰ واري ڏهاڪي ۾ جڏهن منهنجي عمر ٻن ڏهاڪن جو پنڌ ڪري اڳتي وڌي هئي ۽ سندس شاعري سموري سنڌ ۾ گونجندي هئي ۽ ان جا پڙلاءَ ڪنن تائين پهچندا هئا، تڌهن ان شاعري مان سندس اعليٰ آدرشن سان گڏ سندس شخصيت به جهلڪندي نطر ايندي هئي، جنهن کان سڀني جيان مان به متاثر ٿيندو رهندو هئس ۽ ان قومي شاعر جي درشن جي خواهش به دل ۾ جنم وٺندي رهندي هئي. هڪ دفعو شايد ۱۹۸۹ع ۾ زرعي يونيورسٽي ٽنڊي ڄام جي پنهنجي سينيئر ڪُليگ ۽ بدين سان تعلق رکندڙ پروفيسر ڊاڪٽر عمر ملاح سان گڏ بدين ڪنهن دعوت ۾ ويو هئس، اتي منهنجي خواهش تي ڊاڪٽر صاحب مون کي ڊاڪٽر آڪاش انصاري سان ملائڻ لاءِ سندس ڪلينڪ، يا شايد اهو ايڪسري سينٽر هو، تي وٺي به هليو هو پر ڊاڪٽر آڪاش جي اتي موجودگي نه هجڻ جي ڪري اها خواهش اڌوري ئي رهجي وئي هئي. ان کان ڪئين سال پوءِ شايد ۲۰۱۳ع ۾ ڊاڪٽر صاحب سان ڪراچي ۾ ملاقات جو اتفاق ٿيو هو. هن وقت تائين ساڻس مختلف ادبي تقريبن ۾ ٽي دفعا ملاقات ٿي آهي پر تفصيلي ڪچهري هڪ ڀيرو به نه ٿي سگهي آهي، ان جي باوجود هن جي سموري سياسي نطرئي، قومي ڪردار، آدرشي زندگي ۽ گهڻي ڀاڱي ذاتي زندگيءَ جي آگاهي هجڻ ڪري به ۽ اهي ٽئي ڀيرا سندس پيار ۽ پاٻوھ سان ملڻ ۽ ڳالهائڻ جي محبتي انداز جي ڪري به ڄڻ ساڻس گهڻي پراڻي ۽ ويجهي دوستي هجڻ جو تاثر ملندو آهي.

بھرحال ڊاڪٽر آڪاش جي شاعري ته هزارين دفعا پڙهي ۽ ٻڌي هوندي پر هن سان ملاقاتون صرف چار ڀيرا ٿيون آهن. پهريون ڀيرو ڪراچي جي آرٽس ڪائونسل ۾ ڪنهن ادبي تقريب ۾، ٻيو ڀيرو آمريڪا جي هيوسٽن شهر ۾ سانا جي هڪ ڪانفرنس ۾ ۽ ٽيون دفعو قمبر ۾ اتان جي هسٽاريڪل سوسائٽي پاران ساڻس ملهايل رهاڻ ۾ ۽ چوٿون ڀيرو هن سال ئي ڪجھ مهينا اڳ حيدرآباد ۾ هڪ دوست جي نياڻيءَ جي شادي واري تقريب ۾. انهن چئني موقعن تي هن جي محبتي رويي تمام گهڻو متاثر ڪيو آهي. ڊاڪٽر آڪاش سنڌي شاعري جي افق تي اهڙو جرڪندڙ ستارو آهي، جنهن جي شاعري هر دور ۾ مظلومن جي ڀرجهلو ٿي سندن منزلن ڏانهن ويندڙ دڳن کي روشن ڪندي رهندي ته جيئن اهي انهن تان هلي پنهنجي ڌرتي تي آزاد، خوش ۽ خوشحالي واري منزل ماڻي سگهن.

 

(ڏھاڙي پنھنجي اخبار ڪراچيءَ ۾ ۲۸ نومبر ۲۰۲۳ع)

 

ڊاڪٽر آڪاش انصاري

شخصيت ۽ شاعريءَ جو جائزو

زاهد منگي

بدين ضلعو سنڌ جي لاڙ واري پاسي جو اهم ترين علائقو آهي. هن ضلعي جي سڃاڻپ جا ڪيترائي حوالا آهن جتي هي علائقو علم، ادب ۽ ثقافت جو مرڪز آهي اُتي هن سياست (سا به قومي ۽ مزاحمتي) ۾ پاڻ ملهايو آهي.

سومرن جي حڪومت تي ڪاھه ڪري ايندڙ علاوالدين خلجي جي لشڪر سان شينهن جهڙي گجگوڙ ڪري مقابلو ڪندڙ سنڌ جو سورهيه پٽ دودو سومرو هجي يا دودي کي ڏڍ ۽ حوصلو ڏيندڙ سٻاجھي ۽ بهادر ڀيڻ ٻاگهل هجي. يا آمريت جي ڪاري دور ۾خوف جا زنجير ٽوڙي ماٺار کي ختم ڪري راهوڪي ۾ عظيم ۽ عاليشان هاري ڪانفرنس ڪندڙ قومي ۽ طبقاتي فڪر جي پرچار ڪري مارشلائي حڪمرانن کي للڪاريندڙ فاضل راهو هجي. اُهي سڀ املهه هيرا هن ئي بدين جي مٽي ۾ آرامي آهن. بدين رڳومزاحمتي سياست ۾ ئي نه پر ان سان گڏ علم ۽ ادب جي ميدان ۾ پڻ هميشه اڳڀري رهي آهي. قرآن شريف جو پهريون منظوم ترجمو ڪندڙ حاجي احمد ملاح جو تعلق پڻ بدين سان ئي آهي. تنهن کان سواءِ ٻيون به ڪيتريون ئي اهم شخصيتون آهن جن جو تعلق بدين سان آهي. جن پنهنجي پنهنجي دورن تي اڻ مِٽ نشان ڇڏيا آهن.

ان ئي بدين جي مٽي سان سنڌ جي هڪ اهڙي شاعر جو تعلق به آهي جنهن جي شاعري ۾ مزاحمت ۽ پيار جو ڀرپور ذڪر آهي. جنهن جي شاعري انهن عاشقن لاءِ به آهي جن کي محبوب جي ڳل تي تر ۽ ڪارين اکين جي موهه موهي ٿي وجهي ته انهن لاءِ به آهي جيڪي پنهنجي ڌرتي سان محبوبه جيان پيار ڪن ٿا انهن عاشقن کي پڻ اهڙوقرار ڏئي ٿي جيڪي پنهنجي عظيم مقصد جي حاصلات جي لاءِ زندانن جي ڪال ڪوٽڙين ۾ عقبتون سهن ٿا. ان شاعر جو نالو آهي آڪاش انصاري. آڪاش جي زندگي جو شروعاتي دور هڪ سرگرم سياسي ڪارڪن وارو رهيو.ان سياسي تربيت جو ئي اثر سندس شاعري مان پڻ پسجي ٿو. شهيد فاضل راهو جي علائقي واسي هجڻ جي ڪري فاضل سان سندس ملاقاتون رهيون.سندس ئي شخصيت کان متاثر ٿي هن سندس پارٽي عوامي تحريڪ ۾ شموليت ڪئي. عوامي تحريڪ جئين ته طبقاتي فڪر جي پرچارڪ رهي ان ڪري سندس شاعري ته به اهڙو ئي سياسي/مزاحمتي عنصر وڌيڪ غالب رهيو  آهي. جيتوڻيڪ هو فاضل جي شهادت کانپوءِ باقاعدا سياست جو حصو نه رهيو آهي پر پنهجي سرگرم سياسي دور ۾هو جڏهن اڪثر سياسي جلسن ۾ اسٽيج تان پنهنجي مزاحمتي شاعري پڙهندو هو. هارين ۽ پورهيتن جي وچ ۾ هئين چوندو هو ته

جنهن وقت هي جوڳي جاڳيا

هن ڀونءِ سڄي جا ڀاڳيا

ته سور نه رهندا ساڳيا

ڪندا سڀ مست قلندر

دما دم مست قلندر

تڏهن ماڻهن جا جذبا جوان ٿي پوندا هئا. مظلوم ۽ هيڻا ماڻهو پاڻ ۾ هڪ ڏڍ ۽ حوصلو محسوس ڪندا هئا. سندس شاعري ۾ اهو اثر آهي جيڪو هيڻي اڳيان سينو ساهي بيهڻ جي جرئت پيدا ڪري ٿو.آڪاش جي شاعري جا بنيادي طور تي ٻه محور رهيا آهن. هڪ مزاحمتي ۽ ٻيو رومانوي.  هو انهن ٻنهي جي ترجماني ڪندڙ شاعر آهي سندس مزاحمت به رومانس کان خالي ناهي هن جي مزاحمت ۾ به رومانس ڀريل آهي.

 جنهن نه مٽيءَ جي خوشبو کي ڄاتو هتي.

جنهن نه سانگين جي سڱ کي سڃاتو هتي.

تنهن سان ڪهڙو ڀلا منهنجو ناتو هجي

تنهن کي چئو منهنجي نگري مان نڪري وڃي

مٿي آڪاش پنهنجي ڌرتي جي مٽيءِ جي خوشبو سان به محبت جو اظهارڪري ٿو ته ان سان گڏ ڌرتي جي اهڙي دشمن سان نفرت ڪندي کيس هتان نڪري وڃڻ جو به چوي ٿو جيڪو ان ۾ رهندي ان جي اهميت ۽ تقدس کي نه ٿو ڄاڻي سگهي.. دنيا جي انقلابي ۽ وطن سان محبت ڪندڙ شاعرن جي شاعري  جا ڪردار گهڻو ڪري عام ۽ پيڙهيل مظلوم ماڻهو رهيا آهن ائين ئي آڪاش جي شاعري ۾ به اهڙن ئي محڪوم ۽ مظلوم ماڻهن جي اهنجن جو ذڪر ملي ٿو. اهڙي ئي هڪ هاري جو ذڪر هن ريت ڪري ٿو.

هو جهونو هاري

جاٽ پڄائي

جوڙو روڪي

واٽر مان پاڻي ڍڪ ڏوڪي

اڌ اجھاڻل

ٻيهر ٻاري سستو ڪو سگريٽ

چپن ۾ ڀڻڪي ٿو

ڪين چڱو ٿيو چيٽ

لڳي ٿو هيل به رهيو ليٽ.

اهي مسڪين ۽ مارو ماڻهو جن کي بکن پاهه ڪري ڇڏيو آهي جن مائرن جون ڇاتيون سڪي ويون آهن اهڙين ئي مائرن جي ترجماني ڪندي نه صرف انهن جي ڪرڀ کي ٻڌائي ٿو پر آٿت ڏيندي منزل ملڻ جي اميد به جاڳائي ٿو.

جڏهن منهنجا جھانگي نه جھوريءَ ۾ جھرندا

ٻري ۾ نه ٻڪرار جا ٻار ٻرندا

سڪي سکڻي ٿيندي نه جيجل جي ڇاتي

ته ماڻيندا منزل پنهنجا ڍول ڍاٽي

 وٽس جيڪا مزاحمت آهي سا رڳي ويڙهه واري ناهي پر ان سان گڏ زندگي کي جئيڻ جو جذبو جاڳائيندڙ ۽ اتساهه ڏيندڙ به آهي. هو ٻڌائي ٿو ته سدائين ظلم نه سهجي پر ويري کان پلئه ڪري ان کان پاڻ سان ٿيل ناانصافين جو حساب به وٺجي. اهڙو ئي وچن ورجائيندي چوي ٿو.

جا مُرڪ مون کان وئي کسي تنهن مُرڪ جو آهي قسم

مان رت رنس جو ظالمو تنهن لڙڪ جو آهي قسم

جيجل جي مٺڙي ٿڃ جي هر سرڪ جو آهي قسم

پلئه ڪندس پلئه ڪندس اي وقت توسان آ وچن.

آڪاش پنهنجي همعصر شاعرن ۾ هڪ الڳ انداز ۽ فڪر رکي ٿو. سندس شاعري ٻين همعصر مزاحمتي شاعرن کان مختلف آهي. ڇاڪاڻ ته هو رڳي مسئلن ۽ مصيبتن جي ڳالهه نٿو ڪري پر انهن مان نجات جو گس به ٻڌائي ٿو. منزل ملڻ جي اميد جاڳائي ٿو. هو اهو به سمجھي ٿو ته جي ان راهه رستي ۾ هليو به ويو ته ڪا ڳالهه ناهي ان جو ايمان آهي ته سندس قافلي جا ساٿي ۽ همسفر ڍاٽي پنهنجي منزل ماڻيندا.

اسان جي مئاسين سفر ۾ او ساٿي

ته ماڻيندا منزل پنهنجا ڍول ڍاٽي.

آڪاش جو اهيو جذبو ان ڳالهه جي شاهدي ٿو ڏئي ته هن کي پنهنجن ساٿين جي سچائي ۽ راهه تي پڪو پختو يقين آهي. هو مرڻ بعد به پنهنجي ان جذبي ۽ تبديلي جي تمنا کي ختم نٿو ڪري ۽  چئي ٿو ته جي پاڻ هليا به  وياسين ته خير آهي ان کانپوءِ اسان جي خون جي خوشبو ايندي سا به وطن جي ويڙهن کي واسي ڇڏيندي.

اسان جو جڏهن خون خوشبو ٿي ايندو

ته ويڙها وطن جا به واسي ڇڏيندو

جڏهين ٻارڙي ڪنهن ڪئي ٻولي ٻاتي

ته ماڻيندا منزل منهنجا ڍول ڍاٽي

هو وطن جي ويڙهه وڙهندڙ سپاهي جي اندر جو آواز ٿي ان جي جيجل کي آٿت ڏيندي چوي ٿو.

او امان او امان

منهنجي جيجل امان

جيڪڏهن رات جي

رهزنن جي هٿان

مان به ماريو وڃان

منهنجي ساٿين جيان

توکي پنهنجي ئي ممتا جو آهي قسم

ڪين تون روئجان

ڪين تون دل لاهجان.

هو جڏهن  ٻنين ۾ سنگن جي ڦولار ڏسي ٿو مورن  جون ٻوليون ٻڌي ٿو ته پنهنجي  محبوب کي هئين ٿو ياد ڪري

جڏهين کيٽ ۾ ٻاجهرين سنگ واريا

جڏهين چيٽ ۾ ڦول ڄانڀي ڦلايا

جڏهين ٿر تي مورن ڪي ٻوليون ٻرايون

الئه ڇو اوهان جون اکيون ياد آيون.

جئين هر انسان مختلف ڪيفيتن ۾ گذاري ٿو ڪڏهن مايوس ته ڪڏهن پر اميد، اهڙين ڪيفيتن جو اثر آڪاش تي به ٿئي ٿو. ٻين انسانن جيان هو به مايوسي جي عالم ۾ هليو ٿو وڃي. ۽ زماني جي لاهين چاڙهين ۾ جهري پوي ٿو تڏهن ان مايوسي واري ڪيفيت ۾ زندگي جي حاصلات کي اڌورو سمجھندي اندر جو اظهار هيئن  ٿو ڪري.

اسين بس رهياسين اڌورا اڌورا

نه ڪي عشق آتش فِشان  ٿي اُڀاميو

نه ئي ديپ دل مان اوهان جو اُجھاميو

نه سورن جي شدت کان شعلو بڻياسين

نه سگريٽ جو ڪو ڦلو ٿي ڇڻياسين

رکياسين جلياسين اڌورا اڌورا

اسين بس رهياسين اڌورا اڌورا.

آڪاش پنهنجي اندر جي مايوسيءَ واري ڪيفيتن وقت زندگي کي آخري گھڙين ڏانهن ويندي ڏسي ٿو تڏهن به هو پيارن جي وڇوڙي جي پڄاڻيءِ جي تمنا ڪندي ، يار جي جلدي ملڻ جي آس ڪيڏي نه اُڪير مان ٿو ڪري.

وقت جي چيچ ۾ زندگيءَ جو ڇلو

پيو ٿئي گھر گھلو يار جلدي ملو.

آڪاش پنهنجي دور ۾ گھڻو پڙهيو ويندڙ شاعر آهي. هو هڪ ئي وقت يونيورسٽين ۾ پڙهندڙ نوجوانن توڙي قومي ڪارڪنن ۾ هڪ جيترو مقبول آهي.

هن وٽ رومانويت جو به پنهنجو جهان آ جنهن ۾ به وٽس منفرد اظهار آهي. هو محبوب جي انتظار جي ختم ٿي وڃڻ باوجود به ان بيقراريءَ واري ڪيفيت مان نه ٿو نڪري سگھي.

هاڻ ڪو انتظار ڀي ناهي

دل کي پوءِ ڇو قرار ڀي ناهي.

هو محبوب سان گڏ هوندي به وڇوڙي جو وهم دل مان نه ڪڍي سگھيو آهي.

وهم دل مان نه ويو وڇوڙي جو

هونءَ ته هو مون کان ڌار ڀي ناهي

سچ پچ به آڪاش مزاحمت، رومانس ۽ انقلاب جو شاعر آهي، سندس رومانس ۾ به انقلابي جذبي جي جهلڪ پسجي ٿي. آڪاش جي شاعري رڳو شاعري ناهي، پر مظلوم پيڙهيل ۽ پورهيت طبقي لاءِ ڏڍ، حوصلو ۽ جذبا اڀارڻ جو ذريعو به آهي.

اهو سپنو

سهاڳ رات جي جھومر جھڙو

ڏاڍو واضح ڏاڍو روشن آهي

اهو سپنو آهي

ڏور آڪاش جي ڀاڪر ۾ ٻکيل

ڪبوترن جي وڳر کي محو پرواز ڏسون

پنهنجن نيڻن جي خوشي جو

نئون انداز ڏسون.

هو اجري صبح جي اميد رکي ٿو، سندس ويساھه آهي ته هي ڪاري ٻاٽ ڪڏهن ته ضرور ختم ٿيندي ۽ ڇوٽڪاري جو روشن سج اُڀرندو.