; سنڌي شخصيتون

01 October, 2011

سيد الهندو شاهه - ميمڻ عبدالغفور سنڌي


سيد الهندو شاهه [ 1867ع – 1919ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

سنڌ جي سر زمين تي ڀانت ڀانت جي انسانن جنم ورتو آهي، جيڪي مختلف قسمن ۽ حيثتن جا مالڪ ٿي گذريا آهن؛ انهن مان ڪن جي زندگي نيڪيءَ ۾ گذري آهي، ته ڪن وري پنهنجي خداداد لياقتن سببان قوم جي ڏک ۾ ڀاڱي ڀائيواري ڳنڍي آهي. اهڙن نيڪو ڪارن جو نالو  سنڌ جي تاريخ ۾ سدائين عزت ۽ احترام سان ورتو وڃي ٿو.

سيد حاجي فقير الله علوي رح - ميمڻ عبدالغفور سنڌي


سيد حاجي فقير الله علوي رح [ 1688ع – 1780ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

اسان جي سکي ستابي ۽ سر سبز سنڌڙي هيرن ۽ جواهرن، ماڻڪن ۽ موتين سان هميشہ جرڪندي رهي آهي، هونئن به سنڌ سونهاري صوفين، صالحن، ولين، نيڪ مردن، پيرن فقيرن، درويشن ۽ درد مندن، فقيهن ۽ فقرائن، قطبن ۽ قلندرن، ۽ سيدن ۽ ساداتن، عالمن ۽ علمائن، مخدومن ۽ محدثن، اهل فڪر، اهل علم، فاضلن ۽ فياضن، سخن سنج ۽ سخن فهم، سياڻن ’سمجهدارن ۽ سگهڙن، مهمان نواز ۽ بامروت سنون سڌن سٻاجهڙن سنڌين جو ديس آهي.

سيد غلام محمد شاه ”گدا“ - ميمڻ عبدالغفور سنڌي


سيد غلام محمد شاه ”گدا“ [ 1826ع – 1900ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

سنڌي غزل جو روشن آفتاب، رضوي سادات سيد حاجي غلام محمد شاه ”گدا“ ولد سيد حسن علي شاه، ميراڻي دور ۾، 1242 هه = 1826ع ۾ حيدرآباد ۾ ڄائو. سندس جد- امجد، سيد بچل شاه وڏو عابد؛ زاهد، عالم، فاضل ۽ هڪ ڪامل انسان هو. قادري طريقت ۾ رهندي، ڪيترن ئي عقيدتمندن کي فيض الاهيءَ جي ابدي شرف کان روحاني فيض طرف مائل ڪيائين.

سيد غلام مرتضيٰ شاهه - ميمڻ عبدالغفور سنڌي


سيد غلام مرتضيٰ شاهه [ ولادت 1322 هه = 1904ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

سنڌ جو معمر سياستدان، سيد غلام مرتضيٰ شاه المعروف ”جي – ايم – سيد“ ولد سيد حيدر شاه، ضلعي دادوءَ جي ڳوٺ سن ۾، 30 شعبان 1322 هه مطابق 17 جنوري 1904ع تي تولد ٿيو. عربي، فارسي، سنڌي ۽ انگريزيءَ جي به خاصي ڄاڻ اٿس. زميندار پيشي سان گڏوگڏ سياست ۾ به بهرو وٺندو رهي ٿو. سنڌ جي حقن لاءِ پاڻ پتوڙيندي، ڪيئي دفعا پاڻ تي قيد جا ڪڙا به چاڙا هيائين. سالن جا سال بند يخانن ۾ رهي ڪري به علم ادب جي خاصي خدمت ڪئي اٿس. خدا نه ڀلائي، ته سندس قلم مان چوڏهن ڪتاب کن نڪتا آهن، جن جو تفصيل هن ريت آهي.

سيد فيض درياه شاهه رح - ميمڻ عبدالغفور سنڌي


سيد فيض درياه شاهه رح [ 1842ع – 1907ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

سيد فيض محمد شاه عرف ”فيض درياه شاه“ ولد سيد پير شاه جيلاني رح، تعلقي سکر، ديهه چڪ جي ”انباه“ ڳوٺ ۾، 1279 هه مطابق 1862ع ۾ تولد ٿيو. سندس والد متقي پرهيز گار شخص هو. جيڪو نوشهري جي نقشبندي بزرگ، سيد نصير شاه رح (وفات 1318 هه = 1900ع) جو معتقد هو. وٽس سالن جا سال رهي، سندس گهوڙن جي خدمت ڪيائين. مرشد جي دعا سان ڪيترا حج به ڪيائين. کيس تاج محمد شاهه ۽ جان محمد شاه نالي ٻه پٽ ٻيا به هئا. سيد فيض محمد شاهه سندس وچون فرزند هو، جيڪو ننڍپڻ کان ئي فقيريءَ ڏانهن مائل هو. سيد پير شاهه جي وفات (1219 هه = 1874ع) وقت، سيد فيض محمد شاهه ٻارهن سالن جو مس هو. پوءِ ته پيءُ پڄاڻان راتيان ڏينهان رڙندو رهيو، تان ته گهر گهاٽ ڇڏي، گهمڻ نڪري پيو.

سيد مصري شاه نصرپوري رح - ميمڻ عبدالغفور سنڌي


سيد مصري شاه نصرپوري رح [ 1828ع – 1906ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

باشعور، بيدار ۽ باوقار قومن جو سرمايو ان جا اعليٰ اديب، عالم، فاضل ’محقق اهل - قوم، انقلابي شاعر ۽ بيباڪ صحافي هوندا آهن. انهن جو قدر ۽ قيمت جو ڪوبه ڪاٿو ڪٿي ڪونه سگهبو آهي. اهي بي بها موتي ۽ اڻلب در هر دور ۾ پنهنجا پنهنجا جرڪيدار جوهر ڏيکاريندا رهندا آهن. اهڙن مڻيادار مانجهي مردن مان، سنڌي شاعريءَ جي مقبول عوامي صنف ”ڪافيءَ“ جو شهنشاهه شاعر، مصري شاه ولد سيد بلند شاه به هڪ ٿي گذريو آهي. سندس ولادت 12 شوال 1245 هه مطابق 3 آڪٽوبر 1828ع تي؛ نصرپور ۾ رضوي ساداتن جي گهراڻي ۾ ٿي گذري آهي. ننڍپڻ ئي يتيمي زندگي سندس مقدر بڻي، جنهن ڪري وڏي ڀاءُ، سيد فتح علي شاه جي نظر فيض اثر هيٺ سندس تعليم ۽ تربيت ٿي.

سيد ميران محمد شاهه (اول) - ميمڻ عبدالغفور سنڌي

سيد ميران محمد شاهه (اول) [ 1829ع – 1892ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

سيد ميران محمد شاه (اول) ولد سيد محمد شاه، 12 صفر المظفر 1245 هه مطابق 29 آگسٽ 1829ع تي ضلعي حيدرآباد، تعلقي گونيءَ جي ڳوٺ ”ٽکڙ“ ۾ ڄائو. سندس جد- امجد سيد امير علي شاه، تيمورلنگ سان گڏجي، سنڌ جي مٽيارن ۾ اچي آباد ٿيو. جتان ٻارهين صدي هجريءَ جي شروعات ۾ لڏي ٽکڙ وڃي وسايائين.

سيد ميران محمد شاهه ”مير“- ميمڻ عبدالغفور سنڌي


سيد ميران محمد شاهه ”مير“ [ 1898ع – 1963ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

مٽياروي ساداتن جي خاندان جو چشم و چراغ، سيد ميران محمد شاهه ”مير“ ولد سيد حاجي زين العابدين شاه بن سيد ميران محمد شاه (اول)، 22 ذوالعقد 1316 هه مطابق 19 مارچ 1898ع تي ٽکڙ ۾ پيدا ٿيو. شروعاتي تعليم ۾ قرآن پاڪ، عربي ۽ سنڌيءَ جا ڪجهه ڪتاب، ٽکڙ جي ملا مڪتب ۾ حافظ محمد يوسف ۽ حافظ محمد هارون ”دلگير“ جن وٽان پڙهيو. اٺن ورهين ۾ ماءُ جي موڪلائڻ تي، هيڻو ٿي پيو. تاهم به پڙهڻ کي چهٽيو رهيو. آخر 1910ع ۾ سنڌ مدرسة الاسلام ڪراچيءَ ۾ انگريزي پڙهڻ لاءِ داخلا ورتائين، جتان 1917ع ۾ بي-اي جي پهرين ڊگري وٺي، بمبئي روانو ٿيو؛ ۽ 1923ع ۾ گورنمنٽ ڪاليج بمبئيءَ مان قانون جو امتحان خير خوبيءَ سان پاس ڪري، 1924ع کان حيدرآباد ۾ وڪالت شروع ڪيائين ۽ ساڳئي سال حيدرآباد ميونسپالٽيءَ جو ميمبر به منتخب ٿيو.

شاهه گودڙئو رح - ميمڻ عبدالغفور سنڌي

شاهه گودڙئو رح [ 1259ع – 1321ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

سيد عبدالله شاه عرف ”گودڙئو فقير“ ولد حيدر شاه بخاري، اصل بلخ بخارا جو رهاڪو هو. روايتون آهن، ته سندس والد بزرگوار کي نرينه اولاد ڪا نه ٿيندي هئي؛ جنهن ڪري وتندو هو درويش جون دعائون حاصل ڪندو. هڪ ڏينهن خبر پيس، ته لعل شهباز هتي اچي نڪتو آهي، پوءِ ته وٽس وڃي گوڏا کوڙي، کانئس دعا پنيائين.
چوڻ ۾ اچي ٿو، ته لعل سائينءَ کيس دعا ڪئي هئي، ان کان پوءِ ستت ئي کيس عدم ۽ عبدالله نالي ٻه پٽ ٿيا. عدم وڏو بادشاهه ٿيو، جيڪو ”سلطان عدم“ جي نالي سان مشهور آهي، ۽ ٻئي پٽ عبدالله شاه (ولادت غالباً 658 هه مطابق 1259ع ڌاري)، تارڪ الدنيا ٿي، فقيري اختيار ڪئي.

شاه عنايت الله رضوي

شاه عنايت الله رضويؒ

[ ۱۶۲۴ع – ۱۷۱۲ع ]

ميمڻ عبدالغفور سنڌي



شاه عنايت (ڪتابن ۾ سندس نالو ”عنايت“ آيو آهي.) ولد شاه نصرالدين بن شاه عثمان رضوي رح، مغلن جي موڪلاڻيءَ واري زماني ۾، غالبن ۱۰۳۵ هه مطابق ۱۶۲۴ع ڌاري ڳوٺ نصرپور، ضلعي حيدرآباد ۾ تولد ٿيو. (تحفته الڪرام (سنڌي، ص – ۳۹۴) جي حوالي مطابق ۱۷۵۱ هه = ۱۳۵۰ع ۾ سلطان فيروز، ”نصر“ نالي پنهنجي هڪ امير کي ”ساڱري“ جي ڪناري تي قلعو ٺاهڻ جو امر ڪيو هو؛ جنهن تان هن شهر تي ”نصرپور“ نالو پيو آهي.) پاڻ اڃا ٻاراڻي اوستا ۾ ئي هو، ته سندس والد وفات ڪري ويو، جنهن ڪري پنهنجي وڏي ڀاءُ سيد احمد شاه جي سرپرستيءَ ۾ رهيو. انهن ڏينهن ۾ فارسي زبان، رضوي ساداتن وٽ عام مروج هئي. انهيءَ بناءَ تي اهو گمان غالب آهي، ته شاه عنايت کي به فارسي زبان جي ڀليءَ ڀت واقفيت هوندي. باقي اهو ڪٿان به معلوم ٿي نه سگهيو آهي، ته پاڻ ڪنهن استاد آڏو گوڏو ڀڃي درس ورتو هجيس.

شاهه لطف الله قادري- ميمڻ عبدالغفور سنڌي


شاهه لطف الله قادري رح [ 1611ع – 1680ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي

شاه لطف الله ولد سيد حبيب الله قادري، ارغونن جي دور جو سيد عبدالڪريم رح کان پوءِ، بهترين شاعر ٿي گذريو آهي. سندس ولادت خيرپور ميرس جي ڳوٺ ”پريالو“ 1020 هه مطابق 1611ع ۾ ٿي. ڪجهه وقت بعد باقبائل لڏي ”اڳهم“ ڳوٺ ۾ باقاعدگيءَ سان رهڻ لڳو. نهايت نيڪ نيت، باعمل، عارف، ڪامل ۽ عالم هستي ٿي گذريو آهي. ظاهري علم ديني درسگاهن مان حاصل ڪندي، ”قادري طريقي“ جي بزرگن وٽان فيض ورتائين.

شمس العلماءُ علامه ڊاڪٽر دائود پوٽو - ميمڻ عبدالغفور سنڌي


شمس العلماءُ علامه ڊاڪٽر دائود پوٽو
 [ ۱۸۹۷ع – ۱۹۵۸ع ]
ميمڻ عبدالغفور سنڌي
شمس العلماءُ علامه عمرالدين ولد محمد خان دائود پوٽو، ضلعي دادوءَ جي ٺٽي ڳوٺ ۾، ۹ شوال ۱۳۱۳ هه مطابق پهرين جون ۱۸۹۷ع تي تولد ٿيو. عام طرح کيس ”محمد عمر“ ڪري سڏيندا هئا. سندس والده ”صفوران“ جنڊ پيهندي هئي ۽ والد بزرگوار هارپ ڪندو هو.

30 September, 2011

حاجي شاهنواز خان چاچڙ - شوڪت چاچڙ


حاجي شاهنواز خان چاچڙ
گهوٽڪي ضلعي ۾ تعليمي جوت جلائيندڙ
شوڪت چاچڙ
سنڌ ڌرتيءَ جي هر خطي؛ اتر، وچولي يا ٿر واري حصي ۾ انيڪ مثالي ماڻهن جنم ورتو، جيڪي ڪنهن نه ڪنهن شعبي ۾ پاڻ ملهائي ويا ۽ ڀٽائي سرڪار جي سِٽ ”وِهڻ مون نه وڙاءُ“ تي عمل پيرا رهيا. انهيءَ سلسلي ۾ ھتي هڪ اهڙي شخصيت جي ڪردار تي روشني وجهون ٿا، جنهن گهوٽڪي ضلعي ۾ اهم تعليمي ادارا قائم ڪرائي، تعليم جي جوت جلائي.
حاجي شاهنواز خان ائڊووڪيٽ 15 جنوري 1929ع تي ڳوٺ ميرن دڙو ۾ شفيع محمد چاچڙ جي گهر ۾ جنم ورتو. هن خاندان جي نسبت نامياري عالم ۽ محدث شيخ محمد حيات سنڌيءَ سان ملي ٿي. شاهنواز خان ابتدائي تعليم اباڻي ڳوٺ مان ورتي. ان بعد 1946ع ڌاري فائنل جو امتحان پاس ڪيو ۽ پوءِ سنڌ يونيورسٽيءَ مان گريجوئيشن ڪئي. عملي زندگيءَ جو آغاز انگلش ٽيچر طور شڪارپور جي هاءِ اسڪول کان ڪيائون. بعد ۾ گورنمينٽ بورڊنگ اسڪول سکر ۾ استاد ۽ وارڊن طور خدمتون سرانجام ڏنائين. قانون جي تعليم حاصل ڪندي 1958ع ۾ ايل. ايل. بي جي ڊگري حاصل ڪيائين ۽ تعليم کاتي کي خيرباد چئي وڪالت جي پرئڪٽس شروع ڪيائين.