محمد ابراهيم جويو
ٻن صدين جي تاريخ جي
پڄاڻي، عظيم مفڪر ۽ دانشور محمد ابراهيم جويو وڇڙي ويو، سنڌ سوڳوار
حيدرآباد (رپورٽ:
غلام حسين خاصخيلي ۽ پون ڪمار)
سنڌي ٻولي جو ناميارو اديب،
دانشور، ڏاهو محمد ابراهيم جويو ساهه جي تڪليف سبب حيدرآباد ۾ پنهنجي رهائشگاهه
صحافي ڪالوني ۾ ۱۰۲ سالن جي ڄمار ۾ لاڏاڻو ڪري
ويو. محمد ابراهيم جويو جي لاڏاڻي جي خبر تي سڄي سنڌ ۾ سوڳ واري لهر ڇائنجي وئي.
سنڌ جي اديبن، دانشورن سميت سياسي سماجي حلقن ۾ ڏک واري لهر ڇانيل آهي. محمد
ابراهيم جويو کي پنهنجي رهائشگاهه صحافي ڪالوني ۾ ساهه جي تڪليف سبب سندس ساهه جو
سڳو ٽٽڻ سبب سنڌ واسين کان هميشه جي لاءِ وڇڙي ويو، سندس وڇوڙي تي سنڌي ادبي سنگت،
عوامي تحريڪ، قومي عوامي تحريڪ، جسقم سميت مختلف سياسي سماجي تنظيمن طرفان محمد
ابراهيم جويو جي لاڏاڻي تي ڏک جو اظهار ڪندي سوڳ جو اعلان ڪيو آهي. محمد ابراهيم
جويو جي لاڏاڻي جي خبر پهچڻ تي سنڌ بارڪائونسل جي سڏ تي ڪراچي کان ڪشمور تائين سوڳ
ملهائيندي عدالتن مان ڪيسن جون صرف تاريخون ورتيون ويون. محمد ابراهيم جويو جي
لاڏاڻي جي خبر ملڻ تي سندس مٽن مائٽن سان گڏوگڏ سوين اديب، دانشور، شاعر، سياستدان
سندس حيدرآباد واري رهائشگاهه تي پهتا. مرحوم محمد ابراهيم جويو کي چار پٽن جو
اولاد ۽ ٻن نياڻي جو اولاد آهي. جنهن مان هڪ نياڻي جيڪا وفات ڪري چڪي آهي. مرحوم
محمد ابراهيم جويو جي جنازي نماز حيدرآباد صحافي ڪالوني ۾ ادا ڪئي وئي. جنهن ۾
سياسي، سماجي، ادبي حلقن سميت سوين ماڻهن شرڪت ڪئي. مرحوم محمد ابراهيم جويو جو
مڙهه کي ڄامشورو علامه آءِ آءِ قبرستان ۾ مٽيءَ ماءُ حوالي ڪيو ويو مرحوم محمد ابراهيم جويو جو تڏو صحافي ڪالوني
حيدرآباد ۾ سندس رهائشگاهه تي وڇايو ويو آهي. سندس پٽن منور علي جويو، مظفر علي
جويو، نياڻي ظفر الله ميمڻ، ڏوهٽي محسن جويو سان تعزيت جو سلسلو جاري آهي. تڏي تي
عوامي تحريڪ جو سربراهه رسول بخش پليجو، شاعره مهتاب محبوب ۽ ٻيا تڏي تي پهتا.
نامياري اديب، دانشور محمد ابراهيم جويو جي فرزند منور علي جويو چيو ته اسان جي
والد سياست ۽ ادب جي ميدان ۾ تمام وڏي خدمت ڪئي. هن سياست ۽ ادب جي لاءِ ماڊل رول
وارو ڪردار ڪيو. اسان سان سندس رويو رهبر جهڙو هيو. بابا اسان جي تمام بهترين
پرورش ڪئي. سندس فرزند مظفر علي جويو چيو ته بابا هاريءَ جو پٽ هيو، پنهنجي محنت ۽
جدوجهد سان وڏو نالو پيدا ڪيائين. اسان کي گهرجي ته محنت ۽ جدوجهد سان اڳتي وڌون
بابا سنڌ جي حقن ۽ ادب جي لاءِ جيڪا جاکوڙ ڪئي اها تاريخ ۾ سونهري لفظن سان ياد
رکي ويندي. ابراهيم جويو جي ڏوهٽي محسن جويو چيو ته ابراهيم جويو اسان جي تمام وڏي
تربيت ڪئي. ادب جي ميدان ۾ سندس خدمتون هميشه ياد رهنديون. سندس وڇوڙي سان اسان کي
دلي صدمو پهتو آهي. ابراهيم جويو جي نياڻي ظفر الله ميمڻ چيو ته محمد ابراهيم جويو
منهنجي عزت پٽ وانگي ڪندو هو. سندس وڇوڙي سان دلي صدمو پهتو آهي، سندس يادون ۽
خدمتون اسان کي هميشه ياد رهنديون. سنڌي
ٻولي جي نامياري اديب، دانشور، ڏاهي محمد ابراهيم جويو جي زندگيءَ جو پروفائل هن
ريت آهي. محمد ابراهيم جويو ۱۳ آگسٽ ۱۹۱۵ع تي اڳوڻي ضلعي دادوءَ (۽ هاڻي ڄامشوري) جي ڳوٺ ’آباد‘ ۾ هڪ هاريءَ جي گهر
۾ پيدا ٿيو. ٽن سالن جو هو ته سندس والد محمد خان جويو، پهرين مهاڀاري جنگ بعد
پکڙيل وڏيءَ بيماريءَ ۾ لاڏاڻو ڪري ويو. محمد ابراهيم جويي جو ننڍپڻ غربت ۾ گذريو،
پر همت نه هاريندي، پرائمريءَ جا چار درجا ڳوٺ ۾ پڙهي، ۱۹۲۷ع ۾ اي. وي اسڪول، سَن ۾ داخل ٿيو، جتي سائين جي. ايم. سيد جي مهربانين سان
ٽي درجا انگريزي پڙهي، ۱۹۳۰ع ۾
سنڌ مدرسة الاسلام ڪراچيءَ ۾ داخلا ورتائين. جتي چوٿين کان ستين درجي تائين پڙهيو،
ان زماني ۾ ستون درجو مئٽرڪ شمار ٿيندو هو، هن ۱۹۳۴ع ۾ مئٽرڪ جي امتحان ۾ سنڌ مدرسة السلام مان ٻِي پوزيشن ماڻي ۽ ۲۰ رپيا ماهوار اسڪالرشپ حاصل ڪيائين. سنڌ مدرسي ۾ ان وقت علامه عمر بن محمد
دائود پوٽو پرنسپال هو محمد ابراهيم جويو سندس لائق شاگردن ۾ نمايان هو. محمد
ابراهيم جويو ۱۹۳۸ع ۾ ڊي جي سنڌ ڪاليج مان بي اي
جي ڊگري حاصل ڪئي ۽ کيس ڪاليج ۾ ڊاڪٽر گربخشاڻي، ڀيرومل مهرچند آڏواڻي ۽ منگهارام
ملڪاڻيءَ جهڙن استادن جي صحبت ۽ محبت حاصل رهي. ۱۹۴۰ع ۾ سنڌ مدرسي طرفان بي. ٽي ڪرڻ لاءِ بمبئيءَ جي ايس. ٽي ڪاليج پڙهڻ ويو،
جتان موٽندي ئي کيس ۱۹۴۱ع ۾
سنڌ مدرسي ۾ ’اسسٽنٽ ماسٽر‘ مقرر ڪيو ويو.