قاضي اختر حيات - ناصر قاضي

قاضي اختر حيات

سنڌ ڌرتيءَ جو هاڪارو مصور ۽ تعليمدان

ناصر قاضي

جنوري 2015ع جي آمد ۾ اسان جون وڏيون اميدون واڳيل هيون. ڇاڪاڻ نئين سال جي نون اجرن صبحن مان ئي هڪڙو صبح مون سميت منهنجن سڀني رشتيدارن، دوستن، پرين پيارن ۽ واقفڪارن لاءِ خوشين جا خزانا کڻي اچڻ وارو هو، منهنجي گھر مان هو جمالن جي هوڪن سان گڏ مينديءَ جي مهڪار، توڙي ڳانن جي ڳاڙهاڻ سموهجڻ واري هئي، دهلن جي ڌڌڪار ۽ جھمرين جي جھنڪار ۾ امڙ ابي جي آسيسن ۽ دوستن جي دعائن سان اسان جي گھر ڀاتين ۾ اضافو ٿيڻ وارو هو، مون کي نئين زندگي ملڻ واري هئي ۽ آئون ٽيٽيهن سالن تي محيط پنهنجي اڪيلائيءَ واري عمر اڪارڻ بعد هڪ مان ٻه ٿيڻ وارو ئي هيس ته ڊسمبر 2014ع جي چوٿين اڀاڳي ڏينهن تي منهنجي گھر ڀاتين ۾ اضافو ٿيڻ بجاءِ گھاٽو ٿي ويو ۽ اسان کان اسان جي مٺڙي ڀائيجان، منهنجي پياري چاچي، سنڌ ڌرتيءَ جي هاڪاري مصور ۽ تعليمدان قاضي اختر حيات موڪلاڻي ڪندي، گھر ۾ سوڳوار تڏو وڇرايو.

اڄ منهنجي ان ئي ڀائيجان جو چاليهو آهي، اهو ئي ڀائيجان، جيڪو اسان جو ’ڀائيجان‘، ڪنهنجي لاءِ ’سائين اختر‘، ڪنهن لاءِ ’حاجي مينهون‘، ڪنهنجي لاءِ ’ادا اختر‘، ڪنهنجي لاءِ ’قاضي اختر حيات‘ ته وري پنهنجي ٻچڙن (عادل، نقاش، پشم ۽ ريشم) جو ’ابو جاني‘ هو. ان خوش پوش ۽ خوش اخلاق املهه انسان جون نيڪيون ڪهڙيون ڳڻائجن، جو خاندان ۾ ڪنهن به ويجھي مائٽ جي شادي هجي يا ڪو عزيز يا پرانهون مٽ مائٽ خدا نخواسته لاڙڪاڻي جي ڪنهن سرڪاري اسپتال يا خانگي ميڊيڪل سينٽر ۾ داخل ٿئي، سندن پنهنجن قرابتدارن کان وڌيڪ ڀائيجان ئي اڳواٽ اتي موجود هوندو.

سال 1975ع جي آخر ۾ جڏهن اسان جو ڏاڏا بابا قاضي عبدالحي قائل پنهنجي ملازمت وارين ذميوارين کان دستبردار ٿيندي گورنمينٽ هاءِ اسڪول رتيديري جي ڊرائنگ ماستريءَ تان رٽائر پئي ٿيو، تڏهن عجيب اتفاق اهو ٿيو ته ساڳئي اداري ۾ پنهنجي ساڳئي منصب يعني ڊرائنگ ماستريءَ جون ذميواريون پنهنجي ئي پٽ قاضي اختر حيات جي حوالي ڪندي، سچو ٿي مستقبل جي معمارن کي سڪ سان سبق پاڙهڻ جي هدايت ڪيائين. ان حوالي سان اسان جو پيارو ڀائيجان پنهنجي پيءُ جي پيشي جوحقيقي وارث پڻ ثابت ٿيو.

منهنجو ڀاڳوند ڀائيجان 15 جنوري 1976ع کان عملي طرح تي درس و تدريس واري وندر سان واڳجي ويو، جنهن محبوب مشغلي سان هڪ وفادار عاشق بڻجي، پنهنجي عمر جي آخري حصي تائين، عشق جي حد تائين نينهن نڀايائين. پاڻ ’گورنمينٽ هاءِ اسڪول رتيديري‘ کانسواءِ ’پبلڪ اسڪول ميرپور خاص‘ ۽ ’ڪيڊٽ ڪاليج لاڙڪاڻي‘ ۾ هڪ اخلاق اجار عظيم استاد بڻجي پنهنجون تدريسي خدمتون سر انجام ڏيڻ کان علاوه ’بقا گرامر اسڪول لاڙڪاڻي‘ ۾ هڪ اعلى ظرف مدرس سان گڏوگڏ هڪ مانائتي منتظم جي حيثيت سان، پنهنجي اڳوڻي استاد پروفيسر نظير احمد شيخ جي سرپرستيءَ ۾ ان اداري جي پرنسپال طور به پنهنجو اعلى ڪردار ادا ڪيائين، جنهن بعد مارچ 2009ع ۾ پنهنجي هٿن سان، پنهنجي هڪ پراڻي خواب کي عملي جامو پارائيندي، هڪ تعليمي  اداري ’عبدالحئي قاضي ماڊل اسڪول لاڙڪاڻي‘ جو بنياد رکي، تعليم جي مشعل در در ڦهلائيندو رهيو. پاڻ پنهنجي پوري زندگي ۾ خوش اخلاقي ۽ ٻارن سان پنهنجائپ واري روش سبب شاگردن جو پسنديده استاد طور سڏجندو ۽ سڃاڻجندو هو، پر طبيعت ۾ وقتي طور تي سختي به سندس شخصيت کي شانائتو بڻائيندي هئي.

قاضي اختر حيات (ڀائيجان) استاد هجڻ سان گڏوگڏ پنهنجي اندر واري تخليقڪار کي رنگن جي رستي توڙي لڪيرن واري واٽ سان عام آڏو آشڪار ٿي مڃتا پڻ ماڻي هئي، کيس مصوريءَ وارو مشغلو ته گھر ۾ ئي پنهنجي بابي وٽان ميراث ٿي مليس، ان حوالي سان آرٽ جا بنيادي سبق گھر ۾ ئي سکيائين، اڳتي هلي آرٽ جي ان عشق کي وڌيڪ جوت ۽ جمال بخشڻ واسطي عملي طور تي مقامي سطح تي رتيديري ۾ پنهنجي وقت جي هڪ سگھاري مصور نواب اسلم شيخ جي صحبت مان پڻ ڪافي لاڀ حاصل ڪيائين. پر  سندس آرٽ جي اختر کي دائمي حيات ان وقت نصيب ٿي، جڏهن پاڻ 1983ع ڌاري ڊرائنگ ٽيچرس جي ٽريننگ جي لاءِ حيدرآباد ويل هو، اتي ڪاليج جي استادن جي سٿ ۾ سنڌ جي مهان مصور ۽ سگھاري ڏات ڌڻيءَ محترم فتاح هاليپوٽي (شرجيل) سان پڻ سندس آشنائي ٿي، جنهن کي مصوريءَ جي معلم تسليم ڪندي، رنگ رچڻ ۽ نقش چٽڻ واري فن ۾ خاص رهنمائي حاصل ڪري، پنهنجي فنڪاريءَ جي ڌنڌلن عڪسن کي چٽو ڪري، پڪا ۽ اڻ مٽجندڙ رنگ ڀريندو رهيو. انهن ڏينهن کان وٺي عمر ڀر جي لاءِ پنهنجي پيشي سان پيار ۽ رنگن ۾ اظهار واري ذريعي کي چاهنا سبب ۽ عملي طرح محنت ڪري سائين فتاح جي قريب شاگردن ۾ شمار ٿي ويو ۽ انهيءَ محنت سندس آرٽ واريءَ ڏات ۾ ڏانءَ جو هڪ نئون دلڪش روپ اختيار ڪيو. هن اتي اها ٽريننگ فرسٽ ڪلاس، ٿرڊ پوزيشن سان پوري ڪئي. وري 89-1988ع ۾ ماسٽرس آف ڊرائنگ جو امتحان فرسٽ ڪلاس فرسٽ پوزيشن ۾ پاس ڪيائين.

منهنجي ڀائيجان پاران پيار سان ڪيل پورهئي ۾ ڪيترن ئي سنڌي ڪتابن جي سهڻن سر ورقن سجائڻ سان گڏوگڏ سندس هٿ جي همت جو شاهڪار هنر پين اسڪيچ به سندس شخصيت جي هڪ مضبوط سڃاڻپ ۽ برجستو حوالو هو. هن ميڊيم جي ادائيگيءَ ۾ کيس خاص منڪو حاصل هو، نه فقط ايترو، پر پاڻ ڪيترن ئي تنظيمن توڙي ادارن جا مونو گرامس پڻ تخليق ڪيا هئائين. سندس ڪئليگرافي به موجوده جديد خطاطيءَ جو هڪ خوبصورت مثال آهي. اهڙيءَ طرح اسانجي ان مٺڙي چاچي، هڪ باصلاحيت ڪلاڪار بڻجي، پنهنجي پياري پيءُ کان مليل وراثت واري فن کي پنهنجي تخليقي قوت ذريعي نئين سگھه بخشي.

منهنجي مٿان هونئن ته سندس اڻکٺ ٿورا آهن، جيڪي ڳڻپ کان ڳورا آهن، پر سندس هڪ ٿورو آئون عمر ڀر ڪين وساري سگھندس، جو زندگيءَ جي آخري ڏينهن دؤران حيدرآباد جي ’ايشين انيسٽيٽيوٽ آف ميڊيڪل سائنس‘ (ايمس) ۾ مون کي پاڻ سان تمام ويجھو رکيائين ۽ پنهنجي خدمت ۽ سار سنڀال سان مون کي مشرف ڪيائين. پر افسوس جو ان اڀاڳي اسپتال ۾ چار ڏينهن گھاري، چوٿين ڊسمبر تي، فجر واري آذان ويل دم ڌڻيءَ حوالي ۽ روح رب جي سپرد ڪري، پنهنجي خالي جسم کي لاڙڪاڻي تائين اسان جو همسفر بڻايائين.

اڄ جڏهن اسانجو اهو پياور ڀائيجان ۽ ڌرتيءَ جو ڏاهو ڏات ڌڻي اسان جي وچ ۾ موجود نه آهي ۽ جنوريءَ جو مهينو سموري وايو منڊل تي نمودار ٿي چڪو آهي، تڏهن 2015ع ته پنهنجا پير ڌري چڪو آهي، پر اسان جي گھر ۾ سيج پلنگ جي سجاوٽ بدران گھر جون کٽون ابتيون لڳيون پيون آهن، ان سمعي منهنجي جيون ساٿياڻيءَ پنهنجي ستاوڙي جا سرها ڏينهن نه ڏٺا، ويتر منهنجي چاچِي (جا منهنجي خالا پڻ ٿئي) پنهنجي سهاڳ جي سرهي ساٿ کي ساريندي، عدت جا ڏينهن گذاري رهي آهي، ڳيچ ته ڪونه ڳاتا ويا، پر گھر مان اڄ به رکي رکي روئڻ جا آواز اچي رهيا آهن ۽ اهڙي عالم ۾منهنجي ابوءَ کي مبارڪون ته ڪونه مليون، ويتر هو پنهنجي ننڍي ڀاءُ جون تعزيتون سانڍي ۽ کيس ساري رهيو آهي.